“Νέα επεισόδια” για την παραγραφή τέλους χαρτοσήμου

Του Γιώργου Δαλιάνη με τη συνεργασία της Νίκης Χατζοπούλου*

Το τέλος χαρτοσήμου είναι μία περίπτωση οφειλής προς το Δημόσιο που βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τα τελευταία χρόνια. Σε κάθε διενεργούμενο φορολογικό έλεγχο (από ΔΟΥ, ΚΕΦΟΜΕΠ, ΚΕΜΕΕΠ, ΣΔΟΕ) ένα από τα αντικείμενα ελέγχου είναι και το τέλος χαρτοσήμου.

Η απαρχαιωμένη και πολυδαίδαλη νομοθεσία στην οποία στηρίζεται αποτελεί την αιτία για την γέννηση πολλών προβληματισμών αλλά και προβλημάτων σχετικά με την ορθή εφαρμογή της τόσο από τους φορολογούμενους όσο και από την Φορολογική Διοίκηση.  Έχουμε αναφερθεί σε πολλά άρθρα μας στο χαρτόσημο, αναπτύσσοντας κυρίως τις προϋποθέσεις για την επιβολή του ανά κατηγορία συναλλαγών. Στο παρόν άρθρο θα θέλαμε να θίξουμε ζητήματα που σχετίζονται με την παραγραφή του τέλους χαρτοσήμου, με αφορμή την έκδοση της υπ’ αριθ. Ε2049/2021 νέας Εγκυκλίου για την παραγραφή του χαρτοσήμου.

Αρχικά, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε ότι από 1.1.2014 είναι ξεκάθαρο βάσει του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013) ότι η παραγραφή και για τα τέλη χαρτοσήμου είναι πενταετής. Όμως, για τις ελεγχόμενες χρήσεις έως και τις 31.12.2013 οι φορολογικές αρχές εφάρμοζαν την εικοσαετία σχετικά με την παραγραφή των τελών χαρτοσήμου. Ο λόγος είναι ότι, ελλείψει ρητής διάταξης που να προβλέπει ειδικότερο χρόνο παραγραφής για τα τέλη χαρτοσήμου, οι ελεγκτικές αρχές ανέτρεχαν στην εικοσαετή παραγραφή που ορίζει ο Αστικός Κώδικας ως γενικότερο κανόνα παραγραφής όταν δεν ορίζεται κάτι ειδικότερο (ΑΚ 249) βασιζόμενες σε μία παλαιότερη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Όλα αυτά μέχρι τη δημοσίευση της υπ’ αριθ. 433/2020 απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας που έλυσε οριστικά το ζήτημα αυτό κρίνοντας ότι μέχρι την 31.12.2013 ισχύει κατ’ αρχήν πενταετής προθεσμία παραγραφής της αξίωσης του Δημοσίου προς επιβολή του οφειλόμενου τέλους χαρτοσήμου, από το τέλος του έτους εντός του οποίου γεννάται η υποχρέωση καταβολής τέλους χαρτοσήμου και, κατ’ εξαίρεση, δεκαετής προθεσμία παραγραφής της εν λόγω αξίωσης, με την αυτή αφετηρία, κατ’ ανάλογη εφαρμογή (για τις ένδικες χρήσεις) της παρ. 4 του ίδιου άρθρου 84 του Κ.Φ.Ε., εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παραγράφου αυτής.».

Κατόπιν, η Φορολογική Διοίκηση εξέδωσε την υπ’ αριθ. Ε2147/2020 Εγκύκλιο, συμμορφούμενη προς την απόφαση αυτή του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Εν συνεχεία, όμως, η Φορολογική Διοίκηση επανήλθε επί του θέματος εκδίδοντας τη νέα Εγκύκλιο  υπ’ αριθ. Ε2049/2021 με θέμα: «Χρόνος παραγραφής μετά την έναρξη ισχύος του Κ.Φ.Δ. (ν.4174/2013) του δικαιώματος του Δημοσίου για την επιβολή αναλογικών τελών χαρτοσήμου και της ειδικής εισφοράς υπέρ ΟΓΑ, όπου προβλέπεται».

Στην Εγκύκλιο αυτή αναπτύσσεται το θέμα της παραγραφής του χαρτοσήμου μετά την ισχύ του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013), ήτοι για τα φορολογικά έτη από 1.1.2014 και εξής.

Θα θέλαμε να σταθούμε σε δύο σημεία της:

1. «(…) Δάνειο που συνήφθη στις 28/12/2018, έτος για το οποίο έχει εφαρμογή η παρ. 2 της παρούσας, και για το οποίο καταρτίστηκε σύμβαση, η υποχρέωση για καταβολή χαρτοσήμου είναι πέντε ημέρες (παρ. 1, άρθρο 3 Κ.Ν.Τ.Χ.) δηλαδή έως στις 02/1/2019, και η ημερομηνία παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλει τέλη χαρτοσήμου είναι η 31/12/2024. Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος δεν απέδωσε τα τέλη χαρτοσήμου ή περιήλθαν στη Φορολογική Διοίκηση νέα στοιχεία ή πληροφορίες που δεν θα μπορούσαν να είναι σε γνώση αυτής εντός της πενταετίας τότε το δικαίωμα του Δημοσίου να επιβάλει τέλη χαρτοσήμου παρατείνεται ως 31/12/2029».

2. «(…) ημεδαπό νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα με φορολογικό έτος που λήγει στις 30/06/2018, ολοκληρώνει την κατάρτιση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων μέχρι 31.12.2018, έτος για το οποίο έχει εφαρμογή η παρ. 2 της παρούσας, η καταληκτική ημερομηνία εμπρόθεσμης απόδοσης των τελών χαρτοσήμου είναι η 15/01/2019, κατά συνέπεια ως ημερομηνία παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλει τέλη χαρτοσήμου θεωρείται η 31/12/2024. Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος δεν απέδωσε τα τέλη χαρτοσήμου ή περιήλθαν στη Φορολογική Διοίκηση νέα στοιχεία ή πληροφορίες που δεν θα μπορούσαν να είναι σε γνώση αυτής εντός της πενταετίας τότε το δικαίωμα του Δημοσίου να επιβάλει τέλη χαρτοσήμου παρατείνεται ως 31/12/2029».

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι στα παραπάνω αναφερόμενα σημεία, το Ελληνικό Δημόσιο θεωρεί ότι η παραγραφή για τα τέλη χαρτοσήμου είναι δεκαετής, στην περίπτωση όπου δεν έχει υποβληθεί η σχετική δήλωση από τον Φορολογούμενο.

Αυτό ισχύει δε από 1.1.2018, διότι, με αλλαγή που υπέστη το άρθρο 36 του ν. 4174/2013 προβλέφθηκε ότι σε περίπτωση μη υποβολής δήλωσης, καθώς και σε περίπτωση περιέλευσης στο Δημόσιο συμπληρωματικών στοιχείων μετά την πενταετία, η παραγραφή είναι δεκαετής. Αυτήν την περίπτωση εξαίρεσης εφαρμόζει το Δημόσιο και για την περίπτωση του τέλους χαρτοσήμου, στις περιπτώσεις όπου η σχετική δήλωση τελών χαρτοσήμου είναι ξεχωριστή σε σχέση με την δήλωση φορολογίας εισοδήματος (π.χ. χαρτόσημο δανειακής σύμβασης, χαρτόσημο δοσοληπτικών λογαριασμών).

Με απλά λόγια, εάν κάποιος υπέγραψε μία ιδιωτική σύμβαση δανείου και δεν υπέβαλε τη σχετική δήλωση για την καταβολή του χαρτοσήμου, η παραγραφή για το Δημόσιο είναι δεκαετής και όχι πενταετής. Και ναι μεν δεν μπορεί να ελεγχθεί για το εισόδημα πέραν της πενταετίας, όμως η Φορολογική Αρχή μπορεί να ανοίξει την εν λόγω χρήση και στη δεκαετία, προκειμένου να επιβάλει τέλη χαρτοσήμου. Ανάγεται, δηλαδή, σε κανόνα η δεκαετία για την παραγραφή του χαρτοσήμου, διότι πράγματι στις περισσότερες περιπτώσεις που δεν έχει καταβληθεί χαρτόσημο είναι επειδή δεν έχει υποβληθεί η σχετική δήλωση από τον φορολογούμενο, καθώς έτσι αποδίδεται το χαρτόσημο. Όμως, με βάση την υπάρχουσα και πάγια νομολογία του ΣτΕ, η διάρκεια της παραγραφής πρέπει να είναι εύλογη και έχει κριθεί ότι εύλογη θεωρείται η πενταετία και κατ’ εξαίρεση η δεκαετία. Ωστόσο, όπως βλέπουμε με βάση και την ως άνω εγκύκλιο, στην περίπτωση του χαρτοσήμου, η εξαίρεση γίνεται κανόνας και ανοίγει έτσι νέος κύκλος δικαστικών προσφυγών και «πεδίο δόξης λαμπρόν» για την δικαστική αμφισβήτηση της προσέγγισης αυτής.

Δεν σχολιάζουμε δε καθόλου την προσαύξηση 20% υπέρ ΟΓΑ, υπέρ δηλαδή ενός Οργανισμού που πλέον δεν υπάρχει…

Δείτε το άρθρο και στo Capital.gr

 *O κ. Γιώργος Δαλιάνης είναι Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & Ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός.

H κα Νίκη Χατζοπούλου είναι Δικηγόρος LL.M. & Διαμεσολαβήτρια, συνεργάτης της Artion Α.Ε.

Το συγκεκριμένο κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. (Πουρνάρα 9 Μαρούσι |

+30 210 6009062 |  www.artion.gr)