Φορολογική αντιμετώπιση εταιρικών και κρατικών ομολόγων
του Γιώργου Δαλιάνη με τη συνεργασία του Γιάννη Αρτσίτα και της Νίκης Χατζοπούλου*
Τα ομόλογα, είτε πρόκειται για κρατικά είτε για εταιρικά (που εκδίδουν ιδιωτικές επιχειρήσεις), εμπίπτουν στη γενική κατηγορία των ανώνυμων χρεογράφων και περιέχουν υπόσχεση του εκδότη έντοκης χρηματικής παροχής (κεφάλαιο πλέον τόκοι) προς τον κομιστή. Ανάλογα με την κατηγορία του ομολόγου και τον κάτοχο τους, διαφέρει η φορολογική αντιμετώπιση.
Τα βασικά χαρακτηριστικά κάθε ομολόγου είναι τα εξής:
α) η ονομαστική του αξία, η οποία δεν ταυτίζεται απαραιτήτως με την τιμή διαπραγμάτευσης, αλλά είναι το ποσό που υποχρεούται να καταβάλλει o εκδότης κατά τη λήξη του ομολόγου,
β) το επιτόκιο/κουπόνι και
γ) η περίοδος λήξεως αυτού.
Υπάρχουν δύο ειδών ομόλογα, αυτά τα οποία φέρουν τοκομερίδιο και η απόδοση του τόκου γίνεται με μία περιοδικότητα, η οποία καθορίζεται κατά την έκδοση του ομολόγου και μπορεί να διαφέρει από έκδοση σε έκδοση και τα ομόλογα χωρίς τοκομερίδιο που αγοράζονται με έκπτωση και εξοφλούνται στη λήξη τους στην ονομαστική τους αξία (zero coupon).
Οι κάτοχοι των ομολόγων έχουν εισόδημα από τόκους, οι οποίοι, ανάλογα με τον κάτοχο, φορολογούνται κατά τον χρόνο είσπραξής τους ως εξής:
α) Ιδιώτες:
- Εταιρικά ομόλογα εσωτερικού και εξωτερικού (ΕΕ, ΕΟΧ, ΕΖΕΖ): φόρος 15% ο οποίος παρακρατείται στην πηγή του και εξαντλεί την φορολογική υποχρέωση.
- Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου: απαλλάσσονται από τον φόρο
β) Νομικά πρόσωπα – νομικές οντότητες:
Εάν πρόκειται για Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, τότε απαλλάσσονται από το φόρο.
Εάν πρόκειται για Εταιρικά ομόλογα εσωτερικού και εξωτερικού, οι τόκοι φορολογούνται με βάση τις γενικές διατάξεις, δηλαδή φόρος 22%.
Ο εκδότης παρακρατεί και αποδίδει τον φόρο 15%, χωρίς εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης και ο φόρος αυτός αναγνωρίζεται προς έκπτωση στη φορολογική δήλωση του νομικού προσώπου.
Ο κάτοχος των ομολόγων έχει δυνατότητα να πουλήσει αυτά στην δευτερογενή αγορά. Εάν η αξία πώλησης είναι μεγαλύτερη της αξίας κτήσης, τότε προκύπτει μία υπεραξία κεφαλαίου που κατά περίπτωση φορολογείται ως εξής:
α) Ιδιώτες:
- εταιρικά ομόλογα εσωτερικού και εξωτερικού (ΕΕ, ΕΟΧ, ΕΖΕΖ) απαλλάσσονται από φόρο υπεραξίας
- ομόλογα Ελληνικού Δημοσίου 15% φόρος υπεραξίας, εκτός και αν διακρατηθούν μέχρι τη λήξη τους
β) Νομικά πρόσωπα – νομικές οντότητες
- στην περίπτωση που τα ομόλογα, ανεξαρτήτως εάν πρόκειται για εταιρικά ή κρατικά ανήκουν σε νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, τότε η υπεραξία φορολογείται με βάση τις γενικές διατάξεις, δηλαδή 22%.
Περαιτέρω, η αγορά ομολόγων είτε είναι εταιρικά είτε κρατικά αποτελεί τεκμήριο απόκτησης και υπάρχει υποχρέωση αναγραφής της αξίας κτήσης στην φορολογική δήλωση του φυσικού προσώπου.
Επιπλέον, ο ομολογιούχος που πουλάει ένα ομόλογο μεταξύ των ημερομηνιών πληρωμής τοκομεριδίων έχει δικαίωμα πάνω στους δεδουλευμένους τόκους του ομολόγου που κερδήθηκαν κατά τη διάρκεια του χρόνου που το ομόλογο ήταν στην κυριότητα του. Κατά τη στιγμή της πώλησης, ο αγοραστής καταβάλλει στον πωλητή την καθαρή τιμή του ομολόγου συν τους δεδουλευμένους τόκους, οι οποίοι υπολογίζονται πολλαπλασιάζοντας το τοκομερίδιο επί τον αριθμό των ημερών που έχουν παρέλθει από την τελευταία πληρωμή.
Όταν γίνει μια αγοραπωλησία ο αγοραστής δεν αγοράζει μόνο το υποκείμενο χρεόγραφο, αλλά και το δικαίωμα στην επόμενη πληρωμή τοκομεριδίου, συμπεριλαμβανομένων και των οφειλόμενων τόκων για την περίοδο πριν αγοραστεί το ομόλογο.
Π.χ. εταιρεία αποδίδει τοκομερίδιο την 30.6.2023. Επόμενη πληρωμή τοκομεριδίου 31.12.2023. Έστω ότι στην δευτερογενή αγορά πωλείται ομόλογο από τον Α στον Β την 30.9.2023. Ο αγοραστής κατά την αγορά υποχρεούται να αποδώσει στον πωλητή εκτός από την αξία την τρέχουσα του ομολόγου και τους δεδουλευμένους τόκους που αντιστοιχούν στην περίοδο 1.7.2023 έως 30.9.2023. Έστω λοιπόν ότι το τοκομερίδιο είναι ύψους 1.000 ευρώ, τότε ο αγοραστής θα πρέπει να αποδώσει στον πωλητή τους δεδουλευμένους τόκους ως εξής: 1.000 ευρώ/184 ημέρες, τόκος ανά ημέρα 5,43 ευρώ, άρα αποδίδεται στον πωλητή δεδουλευμένος τόκος 5,43 Χ 92 ημέρες (1.7.2023-30.9.2023) σύνολο 499,56 ευρώ.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι οι πρόσοδοι (τόκοι) των ομολόγων αποστέλλονται από τον εκδότη στις φορολογικές αρχές και εμφανίζονται στις βεβαιώσεις αποδοχών της φορολογικής δήλωσης του φυσικού προσώπου. Έτσι, λοιπόν, οι φορολογικές αρχές (ΔΟΥ, ΕΛΚΕ, ΚΕΦΟΜΕΠ, κλπ) έχουν δυνατότητα να γνωρίζουν την ύπαρξη τέτοιου είδους επενδύσεων και στην περίπτωση φορολογικού ελέγχου, δύναται να επιβληθεί φόρος είτε από απόκρυψη υπεραξίας πώλησης κρατικών ομολόγων είτε από διαφορά τεκμηρίων κατά την απόκτηση των ομολόγων.
Δείτε το άρθρο και στo Capital.gr
* Ο Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της ARTION AE & Ιδρυτής του Ομίλου ARTION, Οικονομολόγος-Φοροτεχνικός.
Ο Γιάννης Αρτσίτας είναι Senior Αccountant & Υπεύθυνος του τμήματος Φυσικών Προσώπων της Αrtion Α.Ε.
H Νίκη Χατζοπούλου είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω LL.Μ. & Διαμεσολαβήτρια, συνεργάτης της Artion Α.Ε.
Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION A.E (Πουρνάρα 9, Μαρούσι /210 6009062 / www.artion.gr)
