Πώληση ΙΧ και λοιπών κινητών πραγμάτων από ιδιώτη – φορολογικές προεκτάσεις

τoυ Γιώργου Δαλιάνη με τη συνεργασία της Μαρίας Πουρνιά και της Νίκης Χατζοπούλου *

Η πώληση ενός ΙΧ οχήματος από έναν ιδιώτη σε άλλον είναι μία κοινή πρακτική και δεν φορολογείται. Τι συμβαίνει όμως όταν ένας ιδιώτης προβαίνει σε επαναλαμβανόμενες πράξεις αγοράς και πώλησης Ι.Χ. αυτοκινήτων; Πότε αυτή η πρακτική καθιστά υποχρεωτική την έναρξη εργασιών και την φορολόγηση ως έσοδο από επιχειρηματική δραστηριότητα;

Σύμφωνα με το άρθρο 21 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος ορίζεται ότι «ως «επιχειρηματική συναλλαγή» θεωρείται κάθε μεμονωμένη πράξη με την οποία πραγματοποιείται συναλλαγή ή και η συστηματική διενέργεια πράξεων στην οικονομική αγορά με σκοπό την επίτευξη κέρδους. Κάθε τρεις ομοειδείς συναλλαγές που λαμβάνουν χώρα εντός ενός εξαμήνου θεωρούνται συστηματική διενέργεια πράξεων».

Με την 2031/2023 εγκύκλιο δίνονται διευκρινίσεις σε ζητήματα που αφορούν στην απόκτηση φορολογητέου εισοδήματος από αγοραπωλησία ακινήτων. Η εγκύκλιος αφορά στα φυσικά πρόσωπα που πραγματοποιούν μεμονωμένες πράξεις ή και συστηματική διενέργεια πράξεων με σκοπό την επίτευξη κέρδους. Οι πράξεις αυτές, εφόσον κριθεί ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις, φορολογούνται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα.

Η εγκύκλιος εκδόθηκε σε απάντηση πολλών ερωτημάτων προς την διοίκηση και αφορά την πώληση από ιδιώτη περιουσιακών στοιχείων, ακινήτων, αυτοκινήτων, κοσμημάτων, τιμαλφών, συλλογών, πινάκων ζωγραφικής και λοιπών περιουσιακών στοιχείων.

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, λοιπόν:

• Ως «συστηματική διενέργεια πράξεων» θεωρείται η πραγματοποίηση τριών (3) ομοειδών συναλλαγών (πωλήσεων) εντός ενός εξαμήνου.
• Ως ομοειδείς συναλλαγές για τους σκοπούς εφαρμογής της υπόψη διάταξης νοούνται οι πωλήσεις όμοιων ή παρεμφερών ειδών (π.χ. αυτοκινήτων ανεξαρτήτως κατασκευαστή ή μοντέλου, έργων τέχνης, κοσμημάτων, ρολογιών κ.λπ.) με σκοπό την επίτευξη κέρδους. Κρίσιμο στην περίπτωση αυτή είναι το πλήθος των συναλλαγών και όχι το πλήθος των πωλούμενων σε κάθε συναλλαγή περιουσιακών στοιχείων.
• Σε περίπτωση που διαπιστώνεται η «συστηματική διενέργεια πράξεων» σύμφωνα με τα παραπάνω, για κάθε επόμενη πράξη, τεκμαίρεται ότι υπάρχει ο σκοπός της επίτευξης κέρδους και πλέον ο φορολογούμενος φέρει το βάρος της απόδειξης για το αντίθετο.
• Για τον υπολογισμό του χρονικού ορίου εντός του οποίου θα πρέπει να έχουν πραγματοποιηθεί οι ομοειδείς συναλλαγές για να χαρακτηριστούν ως συστηματική διενέργεια πράξεων (εξάμηνο), ως αφετηρία λαμβάνεται η ημέρα της πρώτης συναλλαγής (πώλησης), χωρίς να συνδέεται με την έννοια του ημερολογιακού ή του φορολογικού έτους κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 8 του ΚΦΕ.
• Το κέρδος από κάθε συναλλαγή θα πρέπει να περιληφθεί στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του έτους στο οποίο πραγματοποιήθηκε.
• Ως κέρδος νοείται η διαφορά μεταξύ της αξίας κτήσης και της αξίας πώλησης, όπως οι αξίες αυτές προσδιορίζονται από τα οικεία παραστατικά, έγγραφα ή συμβόλαια που κατά περίπτωση εκδίδονται ή συντάσσονται.
• Για να θεωρηθεί μία συναλλαγή ως επιχειρηματική δεν απαιτείται η ύπαρξη επιχειρηματικής οργάνωσης.
• Εμπίπτει στις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 21 του ΚΦΕ η συστηματική διενέργεια πράξεων πώλησης συναλλάγματος και λοιπών επενδυτικών αγαθών (όπως πχ. ράβδων χρυσού, χρυσών λιρών, πολύτιμων λίθων, κ.λπ.) αλλά και η μεμονωμένη πράξη πώλησης αυτών, εφόσον γίνονται με σκοπό την επίτευξη κέρδους, δεδομένου ότι τα εν λόγω αγαθά δεν περιλαμβάνονται στους κατονομαζόμενους τίτλους του άρθρου 42 του ΚΦΕ (μετοχές κλπ), που ρητά εξαιρούνται από την εφαρμογή αυτού του άρθρου.

Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, εφόσον πληρούνται οι ανωτέρω προϋποθέσεις, και οι συναλλαγές που περιλαμβάνουν αγοραπωλησία αυτοκινήτων υπόκεινται σε καθεστώς φορολόγησης ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι υποκρύπτεται επιχειρηματική δραστηριότητα, εκτός από την φορολόγηση της υπεραξίας ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα, επειδή οι πράξεις αυτές υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής ΦΠΑ, επιβάλλεται και ο αναλογών ΦΠΑ, καθώς και πρόστιμο του άρθρου 54 ΚΦΔ, λόγω μη υποβολής δήλωσης έναρξης επιτηδεύματος και πρόστιμα του άρθρου 58^Α του ΚΦΔ, λόγω μη έκδοσης φορολογικών στοιχείων για πράξεις που επιβαρύνονται με ΦΠΑ.

Σε πρόσφατη απόφαση της ΔΕΔ (1677/2024 Αθήνα) τέθηκε το ζήτημα της συστηματικής πώλησης αυτοκινήτων από ιδιώτη. Συγκεκριμένα, στην εν λόγω περίπτωση σε βάρος του προσφεύγοντος είχε διενεργηθεί κατά το παρελθόν έλεγχος των φορολογικών ετών 2017-2019 από την ΥΕΔΔΕ ΑΤΤΙΚΗΣ, βάσει του οποίου είχε διαπιστωθεί ότι ο προσφεύγων προέβαινε σε επαναλαμβανόμενες πράξεις αγοράς και πώλησης Ι.Χ. αυτοκινήτων, ιδιωτικά, δίχως να έχει προβεί σε υποβολή δήλωσης έναρξης εργασιών, δίχως να τηρεί αξιόπιστο λογιστικό σύστημα με τα κατάλληλα λογιστικά αρχεία και δίχως να εκδίδει φορολογικά στοιχεία για πράξεις που επιβαρύνονται με Φ.Π.Α.. Εξαιτίας του ανωτέρω γεγονότος είχαν επιβληθεί  στον  προσφεύγοντα  πρόστιμα  του  ΚΦΔ λόγω  μη  υποβολής  δήλωσης  έναρξης επιτηδεύματος και μη έκδοσης φορολογικών στοιχείων για πράξεις που επιβαρύνονται με ΦΠΑ. Εν συνεχεία, ο έλεγχος επανήλθε με καταλογισμό φόρου εισοδήματος και ΦΠΑ. Η ενδικοφανής προσφυγή απερρίφθη με το σκεπτικό ότι στην εν λόγω περίπτωση ο προσφεύγων προέβη σε 5 αγορές και 5 πωλήσεις αυτοκινήτων κατ’ έτος και εν γένει συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή του άρθρου 21 ΚΦΕ.

Καταληκτικά, σημειώνουμε ότι η εφαρμογή του άρθρου αυτού επηρεάζει δυνητικά μεγάλο αριθμό προσώπων όχι μόνο στην περίπτωση της συστηματικής πώλησης αυτοκινήτων, αλλά εν γένει και για τις περιπτώσεις  συστηματικής πώλησης αντικειμένων, ειδικά για τις αγοραπωλησίες που πραγματοποιούνται μέσω πλατφόρμας. Ήδη διενεργούνται έλεγχοι σε πολλά φυσικά πρόσωπα κατόπιν αποστολής πληροφοριακών στοιχείων από πλατφόρμες σε εκτέλεση αιτήματος από την ΑΑΔΕ (δείτε και προηγούμενο άρθρο μας «Αποστολή στοιχείων στην ΑΑΔΕ από πλατφόρμες»).

Δείτε το άρθρο και στo CAPITAL.gr

*Ο Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος Φοροτεχνικός.

 Η Μαρία Πουρνιά είναι Senior Partner της της Artion A.E.

H Νίκη Χατζοπούλου είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω LL.Μ. & Διαμεσολαβήτρια, συνεργάτης της Artion Α.Ε.

Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION A.E (Πουρνάρα 9, Μαρούσι /210 6009062 / www.artion.gr)