Νέος (?) Εξωδικαστικός Μηχανισμός
Του Γιώργου Δαλιάνη*
Από την 1η Ιουνίου του 2021 ξεκίνησε η λειτουργία του νέου εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών (Ν. 4738/2020). Ο νέος αυτός εξωδικαστικός μηχανισμός υπόσχεται έως 240 δόσεις προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και έως 480 δόσεις προς τους Χρηματοδοτικούς Φορείς. Το πραγματικό ερώτημα όμως είναι εάν το συγκεκριμένο πλαίσιο είναι πραγματικά ένα νέο πλαίσιο ρύθμισης οφειλών ή απλώς μία αναδιαμόρφωση του προηγούμενου εξωδικαστικού μηχανισμού (Ν. 4469/2017) και κατά πόσο ένας οφειλέτης θα μπορέσει να ρυθμίσει τις οφειλές του σε έως 240 και 480 δόσεις.
Ποιοι δεν εντάσσονται
Αρχικά, αντίστοιχα με το προηγούμενο πλαίσιο, η υποβολή αίτησης για υπαγωγή στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών δεν επιτρέπεται εφόσον το 90% των συνολικών οφειλών σε χρηματοδοτικούς φορείς, στο Δημόσιο και στους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης οφείλεται σε έναν χρηματοδοτικό φορέα (π.χ. συνολική οφειλή σε Τράπεζες και Δημόσιο 100.000 € με οφειλή προς τη μία Τράπεζα 90.000 €) ή το σύνολο των οφειλών δεν υπερβαίνει το ποσό των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ.
Διεύρυνση της έννοιας της πτωχευτικής ικανότητας
Επίσης, και το συγκεκριμένο πλαίσιο, όπως και το προηγούμενο, βασίζεται στην αρχή της ικανότητας πτώχευσης του Οφειλέτη, οπότε στην συγκεκριμένη διαδικασία μπορούν να συμμετέχουν μόνο φυσικά ή νομικά πρόσωπα με ικανότητα πτώχευσης. Όμως, στα πλαίσια του νέου νόμου πτωχευτική ικανότητα διαθέτει κάθε φυσικό πρόσωπο, ενώ μέχρι πρότινος πτωχευτική ικανότητα είχαν μόνο οι έμποροι.
Ποιοί πιστωτές συμμετέχουν
Σε αντίθεση όμως με το προηγούμενο πλαίσιο, μία βασική αλλαγή που επηρεάζει την διαδικασία από την αρχή της είναι ότι στο συγκεκριμένο πλαίσιο ως Πιστωτές νοούνται μόνο το Δημόσιο, οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και οι Χρηματοδοτικοί Φορείς, δηλαδή στην όλη διαδικασία δεν συμμετέχουν λοιποί πιστωτές, όπως για παράδειγμα οι προμηθευτές. Η συγκεκριμένη αλλαγή μάλλον απλουστεύει-επισπεύδει την διαδικασία διότι:
- Συνήθως το σύνολο των οφειλών προς τους λοιπούς πιστωτές ήταν αρκετά μικρό σε σχέση με τους “Θεσμικούς Πιστωτές” όπως ονομάζονταν στο προηγούμενο πλαίσιο το Δημόσιο, οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και οι Χρηματοδοτικοί Φορείς
- Ήταν αρκετά δύσκολο να συμφωνηθεί το ύψος και ο χρόνος γέννησης της οφειλής για ένα προμηθευτή με τρέχουσες συναλλαγές
- Ο όγκος των πιστωτών που συμμετείχαν στην διαδικασία αυξανόταν πολλαπλασιαστικά, καθώς έπρεπε να δηλωθεί το σύνολο των τρεχουσών οφειλών μίας επιχείρησης η οποία μάλιστα συνέχιζε να πραγματοποιεί συναλλαγές
- Δεν υπήρχε τρόπος άντλησης των συγκεκριμένων οφειλών αυτόματα από το σύστημα καθώς την εικόνα της κάθε οφειλής την είχε ο κάθε προμηθευτής ξεχωριστά και όχι μία βάση δεδομένων
- Από τη μεριά τους οι προμηθευτές επειδή συμμετείχαν κατ’ αποκοπή σε διαδικασίες εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών δεν μπορούσαν να αναπτύξουν την τεχνογνωσία και τις διαδικασίες εκείνες που θα τους επέτρεπαν να συμμετάσχουν ενεργά σε μία τέτοια διαδικασία.
Κατάργηση θέσης συντονιστή
Επίσης, μία σημαντική αλλαγή στο νέο πλαίσιο είναι ότι καταργείται η θέση του συντονιστή, ο οποίος στο προηγούμενο πλαίσιο ήταν υπεύθυνος για δύο βασικά σημεία α) τον έλεγχο της πληρότητας του φακέλου και β) τον συντονισμό της διαδικασίας με βάση τα νομοθετημένα βήματα και την διαμεσολάβηση στην επικοινωνία μεταξύ του οφειλέτη και των πιστωτών. Με βάση την εμπειρία από το προηγούμενο πλαίσιο κρίθηκε προφανώς ότι αυτές οι λειτουργίες δεν είναι αναγκαίες καθώς τον έλεγχο πληρότητας του φακέλου εντέλει εκτός του συντονιστή τον έκαναν και οι “Θεσμικοί Πιστωτές”, οι οποίοι πλέον θα είναι οι μόνοι πιστωτές που θα συμμετέχουν. Πιστεύουμε ότι η απουσία του συντονιστή θα επιβραδύνει την διαδικασία, καθώς θα πρέπει να υπάρχει κάποιος υπεύθυνος για τον συντονισμό της διαδικασίας.
Πρόβλεψη για διαμεσολαβητή
Στο νέο πλαίσιο προβλέπεται η ύπαρξη διαμεσολαβητή, εφόσον ζητηθεί από τον οφειλέτη και συμφωνηθεί από τους Πιστωτές.
Πρόταση ρύθμισης
Μία ακόμη σημαντική αλλαγή είναι ότι στην αίτηση του Οφειλέτη πλέον δεν θα συμπεριλαμβάνεται, ως προαπαιτούμενο για την υποβολή της, η πρόταση αποπληρωμής. Δηλαδή, πλέον, η αίτηση του Οφειλέτη θα είναι επί της ουσίας μία απλή γνωστοποίηση προς τους Πιστωτές ότι επιθυμεί την ρύθμιση των οφειλών του χωρίς ενεργά από τη μεριά του να ζητάει κάποια συγκεκριμένη ρύθμιση. Πιθανότατα η εμπειρία έδειξε ότι από τη μεριά τους οι οφειλέτες δεν μπορούσαν αν καταρτίσουν προτάσεις που να πληρούν τις προϋποθέσεις της νομοθεσίας, με αποτέλεσμα το μόνο που δημιουργούσαν ήταν ένα διαχειριστικό βάρος, αρχικά κατά την σύνταξή της πρότασης από τους Οφειλέτες και στην συνέχεια στην αξιολόγησή της από τους Πιστωτές. Η γνώμη μας είναι ότι εάν δεν υπάρξει πρόταση από τους ίδιους τους οφειλέτες, δεν μπορεί να υπάρξει ρύθμιση, διότι οι Τράπεζες και το Δημόσιο, δεν μπορούν να γνωρίζουν εξατομικευμένα σε κάθε περίπτωση οφειλέτη ποια ρύθμιση μπορεί να υποστηριχθεί.
Σημαντική είναι ακόμη η επισημοποίηση της χρήσης υπολογιστικού εργαλείου από τη μεριά του Δημοσίου και Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης για την διαμόρφωση της πρότασής τους για ρύθμιση των οφειλών. Αυτό το εργαλείο ήδη είχε υλοποιηθεί και χρησιμοποιηθεί από τον προηγούμενο κιόλας εξωδικαστικό μηχανισμό, απλώς πλέον η χρήση του γίνεται επίσημη. Ήδη, δηλαδή, από τη μεριά τους το Δημόσιο και οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης χρησιμοποιούσαν αυτό το εργαλείο και στην πράξη περιορίζονταν από το αποτέλεσμα του συγκεκριμένου εργαλείου για το τι θα μπορούσαν να δεχτούν σαν ρύθμιση. Επιπρόσθετα, πλέον το Δημόσιο και οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης θα αποδέχονται αυτόματα κάθε πρόταση ρύθμισης από την μεριά των Χρηματοδοτικών Φορέων η οποία θα έχει προταθεί από τους Χρηματοδοτικούς Φορείς αλλά θα έχει προκύψει από την χρήση του συγκεκριμένου υπολογιστικού εργαλείου.
Οι δύο βασικότερες όμως αλλαγές που έχουν επέλθει στην διαδικασία διαπραγμάτευσης και αναδιάρθρωσης των οφειλών είναι ότι:
- Τον πρώτο λόγο πλέον έχουν οι Χρηματοδοτικοί Φορείς στη όλη διαδικασία καθώς εναπόκειται σε αυτούς τόσο η κατάθεση πρόταση ρύθμισης των οφειλών όσο και η ψηφοφορία επί αυτής. Το Δημόσιο και οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης έχουν παθητικό ρόλο στην όλη διαδικασία αποδεχόμενοι την όποια πρόταση ρύθμισης έχει ήδη πάρει την θετική ψήφο από τους Χρηματοδοτικούς Φορείς και εφόσον πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Επίσης, λοιποί πιστωτές, όπως έχει ήδη αναφερθεί, δεν συμμετέχουν στην όλη διαδικασία.
- Το Δημόσιο και οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης δύνανται να καταρτίζουν διμερείς ρυθμίσεις με τον Οφειλέτη, εφόσον η ρύθμιση αυτή πληροί τους κανόνες και τους περιορισμούς που υπάρχουν για την συμμετοχή του Δημοσίου και Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης στο πλαίσιο. Επειδή αυτό το θέμα χρήζει διευκρινίσεων αναμένουμε τις σχετικές εγκυκλίους για να δούμε τον τρόπο εφαρμογής του.
Κάποιες γενικότερες παρατηρήσεις για το νέο πλαίσιο είναι ότι συνεχίζει να δίνει προστασία στον Οφειλέτη κατά την διάρκεια της διαπραγμάτευσης. Μία διάρκεια η οποία έχει τεθεί σε ένα αρκετά φιλόδοξο χρονικό πλαίσιο 2 μηνών για την ολοκλήρωση της όλης διαδικασίας, με δυνατότητα επέκτασης για 15 ημέρες. Να θυμίσουμε ότι και το προηγούμενο πλαίσιο είχε ξεκινήσει την πορεία του με ένα αντίστοιχα φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα, το οποίο στην συνέχεια είχε χαλαρώσει νομοθετικά και είχε επί της ουσίας «ξεχειλώσει» στην πράξη με υποθέσεις να διαρκούν έως και 2 χρόνια μέχρι την αξιολόγησή τους. Επίσης, ρυθμισμένες οφειλές οι οποίες εντάσσονται στο πλαίσιο διαπραγμάτευσης χάνουν την υφιστάμενη ρύθμισή τους, ενώ οφειλές που είχαν ρυθμιστεί με τον προηγούμενο εξωδικαστικό μηχανισμό (Ν. 4469/2017) ή με τον παρόντα εξωδικαστικό μηχανισμό (Ν. 4738/2020) σε προηγούμενη αίτηση, δεν μπορούν να επαναρυθμιστούν, ασχέτως εάν η προηγούμενη ρύθμιση είναι ενεργή ή όχι.
Κλείνοντας, όπως και με τον προηγούμενο εξωδικαστικό μηχανισμό, είναι πολύ νωρίς για να βγουν συμπεράσματα. Φαίνεται ότι οι άνθρωποι που δημιούργησαν τον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό έχουν βασιστεί στην εμπειρία από το προηγούμενο πλαίσιο, και έχουν προσπαθήσει να κάνουν ουσιαστικές παρεμβάσεις για να αντιμετωπίσουν τις αδυναμίες και τις δυσκολίες του προηγούμενου πλαισίου. Όμως, τα ζητήματα που είναι ακόμη ανοιχτά είναι πολλά και ειδικά στο κομμάτι της αξιολόγησης των υποθέσεων αναμένουμε πλειάδα διευκρινιστικών εγκυκλίων, όπως είχαν βγει και για το προηγούμενο πλαίσιο. Η βάση όμως και το πνεύμα του νομοθετήματος φαίνεται να έχει παραμείνει η ίδια, και κρίνοντας από το προηγούμενο πλαίσιο, η λέξη κλειδί στις εξαγγελίες είναι η ρύθμιση σε έως 240 δόσεις για Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, ενώ το κούρεμα οφειλών θα συναντάται σε ακόμη πιο σπάνιες περιπτώσεις. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι Τράπεζες θα συμμετάσχουν ενεργά στη διαδικασία αυτή, διότι αν δεν συμμετάσχουν, όπως και έγινε στον προηγούμενο εξωδικαστικό, τότε και η νέα διαδικασία είναι καταδικασμένη να αποτύχει οικτρά. Ακόμη, είναι πολλοί που θα σπεύσουν να υποβάλουν αιτήσεις για να υπαχθούν στις 240 δόσεις. Απλώς να υπενθυμίσουμε ότι η διαδικασία αυτή είναι αίτημα ένταξης σε προπτωχευτικό στάδιο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την λειτουργία και τη φερεγγυότητα των προσώπων που υπάγονται.
Δείτε το άρθρο και στo Capital.gr
* O κ. Γιώργος Δαλιάνης είναι Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός.
Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION A.E (Πουρνάρα 9, Μαρούσι /210 6009062 / www.artion.gr)
